Sentido.- Restivo, andu percebir con el sentido. Tupä Kuchuvi Veve dice endu oir; darse cuenta; palpar. Guasch parece decir el binomio andu, ñandu percepción, advertencia en sentido subjetivo; sentimiento. El doctor Carlos Gatti Battilana dice que andu sentido, es una forma arcaica; entonces como nominativo actual aparece ñandu. Ortiz Mayans dice endu, y lo remite al nominativo ñandu. Peralta y Osuna, andu visitar, sentir. Félix de Guarania, andu visitar a un enfermo para tomar conocimiento; suposición, opinión. [ñandu 3]
Mba'e-andupáva.
Mba'e-andupáva.
Sentido generalmente.
She andu.
Sintióme.
I ñandu.
O andu.
A ñandu.
Sentíle.
- pa; - pára; -há; -hára.
Na ñandúvi.
No le sentí.
Ni ñandupávi.
No se sabe dél.
A andu i kirirï.
Sentí que estaban en silencio.
A ñandu kirirï.
Escuchar atentamente.
A ñandu caracatu.
Oír, atender con atención.
She arandu catu.
Tengo juicio y entendimiento.
[ver arandu en la entrada a. r. 5 [àra, arandu.]]
Na she arandúvi.
No tengo entendimiento.
Na she arandúvi rangë.
Aún no me ha amanecido el uso de la razón.
Na aranduvi guìtúpa.
Háse pasado el día sin sentirlo yo, o durmiendo, o jugando, & compañía.
She remïanducuéra A mombe'u i shupe.
Dile mi parecer.
A ñe andu mba'e rehe.
Considerar.
O andupáveÿme túri.
Vino sin sentir.
Na she andúvi guìteikiávo.
Ni ñandupávi she reikie.
Entré sin que me sintiesen.
Restivo :
She mba'é-andupáva memë.
Mis sentidos todos.
Mba'e re (he sabor) andupáva.
Sentido del gusto.
[re aquí es preclinación de he sabor]
Mba'e o pocôhá recóandupáva.
Sentido del tacto.
Ni ñandupávi heikéhagué.
Ni ñandupávi heikéhagué.
O andupáveÿme òiké.
Entró sin sentirse.
Entró sin sentirse.
A hasy andu.
Sentir pena.
[Yo pena siento.]
Tupäreshâcáva rehe o jecohúvoìhavangué catu anguéra marangatu o hasýanduvé òïna.
Lo que más sienten las almas del purgatorio es el no gozar luego de la vista de Dios.
Tupä Kuchuvi Veve :
Achy va'e no enduchéi amérami poä.
El enfermo no responde al tratamiento -no siente, aparentemente, los efectos del medicamento-.
E mbou ne cuä Ta endu.
Dame tu dedo para que pueda palparlo.
Mo ñendu.
Impartir la percepción.
O mo ñendu ma pytü rupa.
Hizo que se tuviera conciencia de la noche, que se supiera lo que es. Mito de la Creación.
Guasch :
Hasýva andúva she andu ave.
Quien visita a un enfermo, a mí me visita.
She kéra andu.
Soy ligero de sueño.
Tete andu.
Temïandú.
Sentido.
Tembìandú.
Andu.
Sentimiento.
A ñandu.
[Yo advierto.]
Félix de Guarania :
Òú she andúvo.
Viene a visitarme, a sentirme.
Na she andúvi A ikéramo i cotýpe.
No me sintió cuando entré en su habitación.
She remïandú.
Lo que siento, mi opinión, mi sentimiento.
Ñëandupáva.
Órganos de los sentidos.
No hay comentarios:
Publicar un comentario
Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.