jueves, 12 de enero de 2012

mondýi (Ñe mondýi) ( debe estar después de "monduju" )

Compuesto de mo, týi temblar. Espanto, admiración.- Restivo dice además espantarse por temorMaravillarse. Tupä Kuchuvi Veve dice espantarescarmentar. Asustarse. Guasch dice además atemorizar, asustar. El doctor Carlos Gatti Battilana dice además susto. Ortiz Mayans dice además escandalizar. Sobresalto. Peralta y Osuna dicen además sorprender.


She mondýi.
Me espanto.

I mondýi.
O mondýi.

Mondýitáveté.
Cosa espantosa, milagrosa, hazañosa, prodigiosa.

A mondýi.
Espantar, alborotar, conturbar, escandalizar.

- ta; - tára.

Na mondýi amö.
No he espantado, o escandalizado a nadie.

A ñe mondýi.
Espantóme, escandalizóme.

A poro mondýi.
Escandalizar, espantar, y admirar.

Mba'e poro mondýi catu apohára.
El que hace milagros, o prodigiosas cosas.

Ñëmondýiteï va'e.
Espantadizo.

She mondýi o angaipàvapypé.
She mondýi guecóaìpypé.
Escandalizóme con su mala vida.

She mondýi gueco catupyrypypé.
Espántame tu rara vida.

O ñe mondýi catu she cane'ö.
Estoy muy cansado.

O ñe mondýi catu i ñe'ëngetá.
Es muy hablador.

O ñe mondýi catu she nde rayhúva.
Ámote mucho.

A ñe mondýi catu nde rayhúvo.
Idem.

Mba'e-eÿ rehe jepe o ñe mondýi.
Sin qué ni para qué se espanta.

No ñëmondýi ri òicóvo teï.
Siempre se anda espantando, o escandalizando sin qué ni para qué.


Restivo :

Ñe mondýi ete ai she möñe'ërämeÿ she rerecóvo.
La admiración grandísima me enmudeció.

A ñe mondýi.
Espantarse, maravillarse.

A ñëmondýijusú heshâca.
Se me salieron los ojos cuando le vi.

A je py'a mondýi.
Espantarse por temor.


Tupä Kuchuvi Veve :

Te re ó inambu E mondýi !
Vé y espanta una perdiz !

Poròavykyá òicóramo Ña mondýi vai pá va'erä, i pòapý rupi Ña i kychïmbá i va'erä.
Si hay brujos, debemos escarmentarlos ejemplarmente: debemos inferirles numerosas heridas en el antebrazo.

Ñe mondýi.
Asustarse.


Ortiz Mayans :

Mondýi cacuaa.
Terror.

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.