domingo, 6 de mayo de 2012

pysy [jo pyhy, jo pyy; pyhy.]

Compuesto de py apretar, sy llegar. Coger, bañar.- Restivo dice el binomio pysy, jo pyhy. Tupä Kuchuvi Veve dice jo pyy tomar, aceptar un consejo; apoderarse de, o agarrar. Guasch dice pyhypysy asir, atrapar;  coger, tomar personalmente con sentido sexual; cárcel, reclusión, detención. El doctor Carlos Gatti Battilana dice pyhy prenderrecibir, tomar uno lo que le dan o envían; atrapar con engaño; fornicar el varón a la mujer. Ortiz Mayans dice pyhy tomar con la manocapturar; aprehender, apresar; arrebatar; cubrir, juntarse carnalmente. Peralta y Osuna dicen pyhy  quitar, cobrar; conchavar.

A i pysy.
Yo lo cojo.

- ca; - cára.

Pysycáva.
Asa, tomadero.

A i pysy viari.
Arrebatar.

A i pysy jeaséi.
Idem.

A i pysy she acängme.
Tomar de memoria.

A i pysy she ñangarecuávamo Tupäô apo.
He tomado por assumpto hacer la Iglesia.

O i pysy she ra'ýramo.
Prohijar.

A i pysy she recoräma.
Tomar estado.

A i pysy guarinïhápe.
Guarinïháva ri tecuáramo gui tecóvo A i pysy.
Marandecuápe A i pysy.
Cautivar en guerra.

A i pysy i àva ri.
Arrebatélo de los cabellos.

A i pysy i mba'e i ñangaipahagué rehe.
Llevarle la pena.

A i pysy i poruhápe.
Tomar prestado.

A i poru i pysy a.
Idem.

A i pysy she pòpe.
Recebílo en mis manos.

A i pysy Tupä.
Comulgué.

A jo pysy she aséi.
Tomarlo acuestas.

A i pysy she jyva osèpe.
Tomar en brazos.

Ca'a y o i pysy.
Salió el río por el monte.

Tasy she pysy pá.
Hame cogido toda la enfermedad.

A i pysy cuñä.
Cogí una mujer, o pequé con mujer.

Ava she pysy.
El varón pecó conmigo, dice la mujer.

A i py'a pysy.
Ganéle la voluntad, quiéreme bien.

She py'a pysy o ayhuucávo shéve.
Hame ganado la voluntad para que le ame.


Restivo :

Perú àgui A i pysy.
Recibílo de Pedro.

A jo pyhy.
Coger.

A heco pyhy.
Cogerle a otro la maña, las costumbres, imitarle.


Tupä Kuchuvi Veve :

Néi, co a'e va'e ke Pe jo pyy porä i.
Escuchad bien atentamente -aceptad- lo que os digo.

Ore yvy rangue o jo pyy pá juruàcuéry.
De las tierras que debieran ser nuestras se apoderaron del todo los paraguayos.

pyyucá.
Hacer que otro tome, agarre.

Ore ruvichacué i ry ymä guaré guaré ore yvy o jòpyyucá.
Nuestros dirigentes de épocas pasadas permitieron -que los paraguayos- arrebataran nuestras tierras.

Jèjòpyyucá.
Entregarse, dejarse tomar. Coger.


Guasch

A jàpyhý.
Asir.

A je jàpyhý.
Asirse.

Ja jo po pyhy.
Coger o tomarse de las manos.

Pyhyhá.
Asa, mango, empuñadura, asidero. Cemental.


Gatti Battilana

A i pyhy she ñuhäme.
Le atrapé en, o con mi trampa.

A i pyhy i shupe.
Dice el varón.

She pyhy.
Dice la mujer.


Ortiz Mayans

A i pyhy pe Re me'ë va'ecue shéve.
Recibí lo que me diste. 

Pyhy pya'e.
Arrebatar.

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.