domingo, 6 de mayo de 2012

pysô (pyho, pyo.)

Extender. Compuesto de py centro, soltar.- Restivo dice con mucha más frecuencia pyho antes que pysô. Tupä Kuchuvi Veve dice pyo. Guasch dice pysô desdoblar, desplegar, estirar, tender, desenvolver; planchar. El doctor Carlos Gatti Battilana dice pysô  alargar, dilatar una cosa extendiéndola con fuerza para que dé de si; hacer que una cosa aumentando de superficie, ocupe más lugar o espacio que el que antes ocupaba; poner a la larga una cosa. Peralta y Osuna dicen tirar, enderezar, sobar.

She pysô.
Me extienden.

I pysô.
O pysô.

A i pysô ao cuarasy pe.
Extender la ropa al sol.

- ca; - cára.

Gueco jèpysôpotareÿ.
Incorregible.

O je pysô inïme.
Extenderse en la hamaca.

Para je pysô rupi ygarata o veve.
Vuelan las naves por el extendido mar.

O je pysô heracuä na.
Esparcióse la fama.

Tupä Iesu Xhristo manö reracuä na o je pysô ete yvy je pysô já catu rupi.
Esparcióse por toda la tierra la muerte de Christo nuestro Señor.

She ai o je pysô.
Vase extendiendo mi llaga.

Ndo pysôi she aracuaava, yvâga A mbo ypy ri guára cuaa pa.
No se extendió mi ingenio, a saber el espacio imaginario del cielo, o lo que está sobre el cielo.
[Una oración kantiana, donde aparecen el voluntarismo trascendental -en este caso fallido- que el traductor lo enriquece aún más subrayando la virtualidad de ese mundo, es decir, su coexistencia con muchos otros mundos. "Yvaga A mbo ypy ri guára cuaa pa podría ser traducido también como Yo doy comienzo, ciertamente, a las cosas propias del cielo para conocerlas."]

Ase remïmo'ängáva o je pysô curï ñavö Tupä remïmoñängué ñavö rupi.
Corre nuestra memoria todos los momentos por todo lo criado.

Pira o i pysô pinda.
El pece enderezó el anzuelo.

Ahë a'u o je pysô teï ase guereco catùramo.
Extiéndese fulano, porque le trató bien.

Cuarasýpucùramo o je pysô àra.
El Verano son largos los dias.

A i pysô she po mba'e rávo.
Extender la mano para coger algo.

She mbo po je pysô mba'e me'ëmbotáva'u, ha'e she mo pinï.
Hízome abrir la mano para darme algo, y me burló.

Pe i pysô ytapa.
Poner la balsa derecha, cuando está atravesada a la corriente.

She reco je pysô ñeconïnguéragui.
She reco ñeconïngué o je pysô.
Háse mejorado mi mala vida.

A ñeconïngô i mbòjèpysôca.
Hele enderezado.


Restivo :

A je po pyho.
Extender la mano.

A je py pyho.
Extenderse.

A i pyho ao cuarahy pe.
Extender ropa al sol.

Cuarahy o mbo je pyho guembìpé opa rupi.
Extender el sol sus rayos por todas partes.


Guasch :

A i pysô pysô.
Extender todo.

A je jyva pysô.
Extender el cuerpo, desperezarse.

A jèhé tèpysô.
Desperezarse. Hacer gimnasia.


Gatti Battilana :

E i pysô pe ao.
Extiende esa ropa.

A i pysô she retymä.
Extiendo, estiro mi pierna. 

Je pysô.
Estirarse, extenderse.

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.