domingo, 5 de febrero de 2012

pi 2 (jòpí)

Picaduras de hormigas, y ave.- Restivo dice picar la avispa. Tupä Kuchuvi Veve dice picar -una avispa por ejemplo-; dice además eufemismo para designar la mordedura de víbora, para evitar un desenlace fatal. En el guaraní contemporáneo aparece solamente ya la composición jòpí. Guash dice jòpí picar, picadura de insectos. El doctor Carlos Gatti Battilana dice que pi es una forma arcaica; y  jòpí punzar los insectos; escozor, picazóncausar picazón o escozor. Ortiz Mayans dice jòpí morder un insecto. Peralta y Osuna dicen jòpí  aguijonear. (Ver la entrada jo, ño recíproco mutuo, que en éste caso hizo posible convertir un nombre o sustantivo como pi picadura, en el verbo jòpí picar.)

She pi.
Picóme.

I pi.
Òpí.

Ca i poro pi catu.
Las avispas pican mucho.

 A     jòpí.
Yo    le    pico.

She píhaguéra hasy.
Duéleme la picadura.

O ñe moyrö she píhaguéra.
Enconóseme la picadura.

I ñyrö ymä she píhaguéra.
Háse desenconado.

Vide ti 1.


Restivo :

Ca o jòpí.
Picar la avispa. 


Tupä Kuchuvi Veve :

Che pi ei cavy.
Una abeja me picó.

Carai jé òpí mbi'i ra'e.
Dicen que al sacerdote le picó una oruga - le mordió una víbora-.


Guasch :

Càva ñarö she jòpí.
(Las avispas agresivas me picaron)

Ñande jòpíva.
Que pica, que punza.

Ñati'ü jòpí.
Tahýi jòpí.
Picadura de mosquitos, y de hormigas. (Y de insectos en general, pues tratándose de animales con alguna dentadura, se dice su'u morder, como por ejemplo jagua su'u, mbói su'u; mordeduras de perros y de víboras.)


Gatti Battilana

Jòpí asy.
Picadura dolorosa. Picar con cierto dolor.


Peralta y Osuna :

Jòpíhagué.
Picadura. (O cicatriz de una picadura.)

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.