miércoles, 4 de julio de 2012

tenonde ("ñenonde" completa la sexta preclinación.)

Delante, antes, primero en lugar.- Restivo dice adelante, del que camina. Anteceder, preceder, anteponer. Anticipar lo que había  de hacer después. Tupä Kuchuvi Veve repite casi idénticamente los significado dados por Montoya. Dice delante, antes, primero. El doctor Carlos Gatti Battilana dice parte anterior de una cosa. En frente. Ortiz Mayans dice henonde como nominativo. Peralta y Osuna dicen adelanto, y el figurado órgano sexual de la mujer.

She renonde E cuá.
Ve antes, primero que yo, delante de mí.

Arete renonde.
Antes del Domingo, o víspera de fiesta.

Arete renonde i hóni.
Fuese la víspera de fiesta.

A há Pe ñenonde.
Voy delante de vosotros.

She hó renonde E cuá.
Ve delante antes que yo vaya.

She i japo renonde E jú.
Ven antes que yo lo haga.

Tenonde guára.
Los delanteros.

Tenonde coty coty guára.
Los delanteros, los de hacia adelante.

Tenonde guára she.
Yo soy el delantero.

Tenonde guá irü she.
Yo soy de los delanteros.

Ahë guenonde amö ndo i potári.
Éste no quiere nadie delante de sí.

A manö aivi tamö angaipa apo renonde.
Antes muriera que pecar.

Pe motïngatú tamö, ava amö teco marangatupypé Pe ñenonde heco ra'e.
Habíais os de avergonzar de que otros os echasen el pie adelante en la virtud.

A mo enonde rö.
A mo enonde rü.
Anteponer.

[En ésta entrada -si consideramos que henonde tiene su propia entrada- aparecen 6 preclinaciones: tenonde, renonde, henonde, guenonde, ñenonde y enonde.]


Restivo :

Pe ico kie she renonde.
Estáos aquí para cuando yo venga.

Nde renonde A i pota cova'e.
Esto quiero antes que a ti.

Tenondevé òicó.
Está más adelante.

A há tenonde.
Tenonde rupi A há.
Adelantarse. Ir adelante.

Tenonde A mondo.
Enviar adelante.

E cuá henonde.
E cuá henonde rupi.
Vete delante dellos.

She renonde guára.
Mi hermano mayor.

She renonde guaréra.
Mi antecesor.

Cuehe ete renonde.
Anteayer.

Cuehe ete renonde co'ëramo.
Anteayer por la mañana.

Cuehe ete renonde asajèramo.
Anteayer por medio día.

Cuehe ete renonde ca'arùramo.
Anteayer por la tarde.

Cuehe ete renonde pytüramo.
Antenoche.

Henondèguáramo A ico.
Yo soy primero, yo le precedo.

A ñe moï tenonde gui hóvo.
A ñe mo enonde gui hóvo.
Fui por delante de él.

A mo renonde.
Tenondèguáramo A moingo.
A mo ñe enonde.
Anteponer.

Arete guasu mbohapy àra renondèguápypé o japo.
Mbohapy àra renondèguápypé o mbo arete guasu.
Anticiparon tres días la fiesta.


Tupä Kuchuvi Veve :

Yvy tenonde.
La primera tierra destruida por el Diluvio.

Ñane renonde i japy ri ma jepe, Ñande Àryguá ñande reco mbo joapy jevy jevy i va'erä ñane ma'endu'a porä i vy.
Aunque nuestros días tienen un fin -límite- los dioses alargarán nuestra vida si abrigamos buenos recuerdos.

O ma'ë enonderä.
Miró hacia adelante.


Gatti Battilana :

Tenonde guára.
Primogénito. Delantero. 

No se usa, por lo general, solo sino asociado a un nombre -en forma explícita o tácita-:

She ra'y tenonde guára.

O bien :

Còa tenonde guára; señalando al hijo a quien se refiere.


Ortiz Mayans :

Tenonderä.
Futuro, porvenir.

Tenondeté.
Principio de todas las cosas. Muy adelante.


Peralta y Osuna :

Mo tenonde.
Adelantar, avanzar. Anteponer. Poner o colocar delante. Preceder. Deferir.

Tenondèvo.
Hacia adelante. 

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.