Compuesto de nu latido, pä. Aporrear, azotar.- Tupä Kuchuvi Veve dice pegar, castigar; tocar tambor; techar. Guasch golpear, herir, punzar. Y los figurados obrar, portarse bien, influir o tener poder, pesar en la balanza. El doctor Carlos Gatti Battilana dar golpes, maltratar dando golpes; zurrar. Ortiz Mayans hostigar. Peralta y Osuna dicen el figurado comportarse.
She nupä.
She nupä.
Me azotaron.
- mo; - hára; - háva.
I nupä.
O nupä.
A há i nupämo.
Voyle a azotar.
A i nupä.
Yo le azoto, aporreo.
A poro nupä.
Yo ando azotando.
A ñe nupä.
Azotarse, aporrearse.
A ñënupäucá.
Hacerse azotar.
A mo ñe nupä.
Hacer que él se azote.
Nupä rehe i cuáipý.
Nupä rehe i me'ëmbýra.
Condenado a azotar.
Ndatei she nupä.
No me azotó sin causa.
A ñapyrupä.
Aporrear, macear.
Ndatei she nupä.
No me azotó sin causa.
A ñapyrupä.
Aporrear, macear.
[apyrupä tiene su propia entrada]
She apyrupä.
Me aporreo.
A ñapyrupä ai ai.
Malamente le aporreé.
A ñacärupä.
Darle porrazos en la cabeza.
Pöng i nupämo.
Oh, que porrazos le dio.
A mo e'ö i nupämo.
Matélo a porrazos.
A mo e'ö atä i nupämo.
Dejélo medio muerto a porrazos.
Restivo :
She apyrupä.
Me aporreo.
A ñapyrupä ai ai.
Malamente le aporreé.
A ñacärupä.
Darle porrazos en la cabeza.
Pöng i nupämo.
Oh, que porrazos le dio.
A mo e'ö i nupämo.
Matélo a porrazos.
A mo e'ö atä i nupämo.
Dejélo medio muerto a porrazos.
Restivo :
O nupäramo i marangatúne.
Azotándole, o si le azotanserá bueno.
Peru she nupä.
Pedro me azotó.
[she funciona también como pronombre paciente anteponiéndose a verbos activos. Restivo.]
Ta Pe i nupä.
Azotadle. Pronombre Pe [en modo] agente.
Ta Pe nupä.
Que os azoten. Pronombre Pe [en modo] paciente.
[Restivo en su revista general del Permisivo y del Imperativo, considera a Pe como del grupo de los "Pronombres".]
Ta she nupä.
Que me azote o azoten.
Ta nde nupä.
Que te azote & compañía.
To i nupä.
Que le azote.
To re nupä.
Exclusivo.
Ti ñande nupä.
Inclusivo.
Ta Pe nupä.
To i nupä.
A i nupä yvyrapypé.
Aporrear.
A mo e'ö-a, A mo e'ö atä, A juca rai rai, i nupävo.
Aporreéle dejándolo aturdido, medio muerto.
A japisha i nupävo.
Le aporreé maltratandole mucho.
nupä muchas veces en la composición muda la "n" en "r", ut:
A yvyatärupä.
Lo estrelló a la pared.
Tupä Kuchuvi Veve :
Pira nupä.
Caza de peces con chimbo, así llamada porque se machaca el bejuco ictiotóxico que se utiliza.
Mba'e pu ova va'e, yvyra'ìjá o guèrópoacá i, o i nupä i òicóvy.
Un hombre maduro imparte potencia al -extrae poder del- tambor tocándolo o golpeándolo.
Guajayvi chï Pe rú oo Ña i nupäanguä.
Traed cururyvi para techar la casa -operación que consiste en asegurar, sea las hojas de pindó, sea las varillas del techo, golpeándolas para que se ajusten-.
Guasch :
Ró i nupäta.
Te voy a dar.
Hatä o i nupä.
Lo hace bien.
Pe Pa'i hatäité o i nupä.
Este Pa'i tiene mucha influencia.
She na i nupä hatäi.
Yo no puedo mucho.
Peralta y Osuna :
O i nupä hatä.
Pega fuerte, es influyente.
Tupä Kuchuvi Veve :
Pira nupä.
Caza de peces con chimbo, así llamada porque se machaca el bejuco ictiotóxico que se utiliza.
Mba'e pu ova va'e, yvyra'ìjá o guèrópoacá i, o i nupä i òicóvy.
Un hombre maduro imparte potencia al -extrae poder del- tambor tocándolo o golpeándolo.
Guajayvi chï Pe rú oo Ña i nupäanguä.
Traed cururyvi para techar la casa -operación que consiste en asegurar, sea las hojas de pindó, sea las varillas del techo, golpeándolas para que se ajusten-.
Guasch :
Ró i nupäta.
Te voy a dar.
Hatä o i nupä.
Lo hace bien.
Pe Pa'i hatäité o i nupä.
Este Pa'i tiene mucha influencia.
She na i nupä hatäi.
Yo no puedo mucho.
Peralta y Osuna :
O i nupä hatä.
Pega fuerte, es influyente.
No hay comentarios:
Publicar un comentario
Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.