miércoles, 18 de enero de 2012

nde'i [ne'ïra]

Aun no. Vide a'e 2.- Restivo idem Montoya. Guasch dice ne'ïra todavía no. Ortiz Mayans ne'ïra aun; todavía. Peralta y Osuna dicen ne'ïra. [nde'i es de hecho la negación de he'i o e'i él dice, o sea tercera persona singular o plural del presente indicativo del verbo é decir; entonces nde'i es él no dice. Pero el verbo irregular é decir una vez conjugado es también directamente la persona que dice. Ver las entradas nda'éi, nda'eisétamo, é 1, a'e 2, ha'e.]


Restivo :

Esta tercera persona nde'i se hace también como adverbio usada impersonalmente y puede servir a todas las personas, ut:
Nda'éi guìcarúvo rangë.
Nde'i guìcarúvo rangë.
Aún no he comido.

En los activos es mejor conjugarlo para evitar la amphibología, pues: 
Nde'i herúvo rangë
dice "aún no lo ha  traído"; 
para decir:
aún no lo he traído,
se ha de decir:
Nda'éi herúvo rangë.
****

Nde'i herä jé Portué andu pá rangë ha'e guyrapa rehe o ñangareco.

Apenas siente el Portugués, cuando luego coge el arco.

Nde'i curusujá  te'öngué rerúvo rangë.

Todavía los enfermeros no han traído al difunto.

Nde'i te'öngué guerúramo rangë.

Todavía no se ha traído el difunto.

Nde'i pangä òjývo rangë.

Aun no está cocido todavía.

Nde'i pangä òjýramo rangë.

Todavía no está duro.

Nde'i rangë.
Nde'i tiroete.

Nde'i i japóvo rangë.
Aun no lo ha hecho.

Nde'i àra òúvo rangë.
Nde'i co'ëramo rangë.
Aun no ha amanecido.

Nde'i nipo.
Aun no quizás.

Nde'i tamö she hayhúvo.

Pues no había yo de amarle, él es tal que no le había yo de amar.

Nde'i tamö she hayhuveÿma.

Pues no había yo de dejar de amarle.

Nde'i tamö nde amotareÿmbápe nde apívo curï.

Pues no había yo de tirarte por quererte mal.


Guasch :

Ne'ïra gueteri.
Todavía no.


Ortiz Mayans :

Ne'ïra gueteri o i cuaa.
Todavía no sabe.


Peralta y Osuna :

Ne'ïra vyte.
Ne'ïra vyteri.
Aún no.

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.