viernes, 13 de enero de 2012

mongy

Usar, ejercitar, engalanarse, componer, ungir, poner.- En las listas de Restivo solo aparece como ungir. El guaraní moderno dice hacer llover, pero identificar ambas semánticas en un solo origen vocal, es una intuición cuya probanza aparecería como arbitraria.  


A mongy cuarasy pe.
Sacar al Sol.

A mongy she ñe moyrö hese.
Enojéme con él.

Na mongýi she ao rangë.
Aún no he usado de mi ropa, no la he puesto.

She ao mongypýreÿ ñö A reco.
Solo el vestido, que aún no he usado tengo.

Ao mongypýreÿ A reco.
Tengo ropa que no se ha usado.

Na mongy catùi Tupä she rayhúva.
Uso mal del amor que Dios me tiene.

Na she resa mongyséri ava rehe.
No soy amigo de poner los ojos en hombres.

A mongy she resa hese.
Puse los ojos en él.

A mongy ymä she côga.
Ya he gozado de mi chacara.

Porahéi ni mongyhávi kie rangë.
Aun no se ha entablado aquí la música.

Sha mongy ñembo'e pyhàvo pendô rupi.
Entablemos el rezar de noche en vuestras casas.

Na mongýi rangë jasy ñavö she ñëmombe'uhaguäma.
Aun no he entablado confesarme cada mes.

O popia mbói o mongy she rehe.
Emponzoñóme la víbora.

A jevy viñä gui hóvo she ñe moyrö mongývo hese.
Ya me volvía del camino a solo soltar la maldita con él.

Oro mongy ymä ore rembi'u.
Ya lo hemos comido, pusimoslo en cobro.

A mongy ñandy rovasapý hasy va'e rehe.
Poner los olios al enfermo.

A mongy ñandypáva.
Heme afeitado de negro.

A mongy she ñe'ëngá i shupe.
Habléle, puse mis palabras en él.

E mongy ke tovatï yvyatä rehe.
Blanquear paredes.

A ñe mongy gui tecóvo.
Ándome aderezando, y trabajando.

A mongy ca'avo Tupäô rupi.
Esparcir hojas por la Iglesia.

Ava ñe mongy va'e.
Hombre que se engalana.

Jeguaca o mongy guete rehe, ha'e o änga o mongy'a.
Engalana el cuerpo, y ensucia el alma.

Mba'e rehe poròmongysé va'e.
Amigo de galas.

Teco marangatu ase änga rehe i mongypýräma.
La virtud es el ornato del alma.

Ase rova ju jecoacúgui, ase äng rehe i mongypý rete.
El verdadero ornato del alma es el rostro amarillo de ayunos.

Yvâ mongyháva jasytata.
El ornato del cielo son las estrellas.

Na ñëmongyséhára ruguái she.
Yo no soy amigo de galas.

Ña mongýaìveteí Tupä ñande rèroosängá.
Usamos mal de la paciencia de Dios.

Na mongy catùi she remimbotára.
Uso mal de mi albedrío.

A ñe mongy Misa rendúpa.
Ejercítome en oír Misa.

A ñëmongyucá caraiupé.
Alquiléme.

A mongy ai she ao.
Trato mal mi vestido.

Ni mongýcatuhávi she reco.
Aun no tengo asentada mis cosas, ni está conclusa mi causa.

Yvoty rehe ñü nuguï Tupä o mongy.
Adornó Dios esos campos con flores.


Restivo :

Ñandy A mongy hese.
Dícese de la extrema unción. 

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.