martes, 10 de enero de 2012

mombe'u [ñe mombe'u]

Decir, publicar, dar cuenta, relatar, querellarse, acusar, aconsejar, bendecir, maldecir, confesarse.- Tupä Kuchuvi Veve, contarnarrar. Guasch, referir, testificar, avisar. Ortiz Mayans, declarar; denunciar; noticiar; exponer; delatar, informar; explicar. Peralta y Osuna, comunicar; deponer; revelar; participar; advertir.

A mombe'u.
Yo digo.

Mombeguávo.
Mombeguára.

A mombe'u te'ýipe.
Publiquélo.

A mombe'u mbyàpavëresàpe.
A mombe'u mbyàpavëremïendúramo.
Díjelo en público.

She remïmombe'u.
Lo que yo referí.

She mombe'uhagué.
La conmemoración que hizo de mí.

I mombe'upý.
Lo referido.

A mombe'u mendàra Tupäôpe.
Amonestar los casados.

A mombe'u ymä Pa'iupé.
Ya di cuenta dello al Padre.

A mombe'u pá she remïmombe'uräma.
Ya lo he recitado todo.

A mombe'u pá i papávo.
Idem.

A mombe'u capitan rovake.
Querelléme ante la justicia.

A ñe mombe'u catu.
Confesarse bien, y alabarse, o descubrirse a cualquiera.

A ñe mombe'u Pa'iupé.
A ñe angaipa mombe'u.
A mombe'u she angaipàva Pa'iupé.
Confesarse.

A ñe mombe'u ei.
Descubrirse, publicarse el mismo.

Avàrecocuéra A mombe'u.
Contar cuentos ajenos, o vidas ajenas.

Santos recocué A mombe'u.
Contar vidas de Santos.

Maränguéra A mombe'u.
Carambohehaguéra A mombe'u.
Contar Historias.

A ñe mombe'u ai.
Confesarse mal, y deshonrarse, publicando sus cosas.

A mo ñe mombe'u.
Hacer que se acuse, descubra, y confiese.

A ñe mombe'u catu she ri gui ñe'ëngá.
Volver por sí, abonarse.

Ñemombeguáva.
Confesionario.

Ñemombeguápe.
En el confesionario.

A mombe'u jepi hecoräma i shupe.
Siempre le doy buenos consejos.

A mombe'u joapy i shupe.
A mombe'u jocue jocue.
Muchas veces se lo he dicho.

A mombe'u ai.
Maldecir.

A mombe'u ai añängá.
Maldecir al demonio.

A mombe'u catu.
Alabar, bendecir, abonar.

I mombe'úcatúháva.
Alabanza.

I mombe'úcatura Santos recove araca'e.
Fue loable la vida de los Santos.

A mbo uvisha teï mba'e i mombeguávo.
Encarecer la cosa.

A mombe'u avai ete mba'e.
Idem.

A mombe'u hupi guára.

Decir verdad.

A mombe'u japúra.

A mombe'u hupìguáreÿ.
Decir mentiras.

Tupä she herovia A mombe'u.

A mombe'u ten Tupä she rembìroviá.
Confesar la .

A mombe'u asy asy.

A mo papä i mombeguávo.
Contar interrumpiendo, a pedazos, o en suma.

Mba'éretecuéra ñö A mombe'u.

Contar la sustancia solamente.

Hepuguéra na mombe'úi.

Las circunstancias no dije.

I mombe'upýreÿ.

Inexplicable.

Tupärecó i mombe'upýreÿmbeté.

Es inexplicable el ser de Dios.

He je Tupä añö o ñe mbo eco mombe'u catu.

El mismo Dios solamente se explica.

Ñande resàpóré opacatu Tupä mombe'uhámo òicó ñandéve.

Todo objeto de nuestra vista es pregonero de Dios.

She mombe'uhápevé.

She i mombeguápevé.
Desde el lugar o tiempo que yo lo dije.

She i mombe'u-eÿ porombucu.

Mientras no lo digo.

She i mombe'u nda'e tývi.

No se trata de decirlo, o descubrirlo.


Restivo :

I javaete i mombe'u.
Turpe dictu.

Catúpe A mombe'u.

Publicar.

A mombe'u shupe.

Referir. A él lo dije.

Ñëmombe'úcatu o mbògué angaipáasèängagui, kie yvýpe hepyve'ëhavangué aete tatàguasùpurgatoriojápe o hepyve'ëasýcatúne.
La buena confesión borra los pecados del alma, pero la satisfacción que no dio en esta vida la ha de dar en el Purgatorio.

Ñëmombe'úcatu o mo cañÿ angaipáasèängagui, kie ypýpe hepyve'ëhavangué aete tatàguasùpurgatoriojápe o hepyve'ëasýcatúne.
[Idem]

Ñëmombe'úcatu   o mbo tygue angaipáasèängagui, kie yvýpe hepyve'ëhavangué aete tatàguasùpurgatoriojápe o hepyve'ëasýcatúne.
[Idem]

Ñëmombe'úcatu o mbòpóreÿ asèänga angaipámöcañÿmo, kie yvýpe hepyve'ëhavangué aete tatàguasùpurgatoriojápe o hepyve'ëasýcatúne.
[Idem.]       

A ñe mombe'u shupe.
Me confesé a él.

A ñe mombe'u shupe she angaipapáguéra rehe.
Confeséme a él de mis pecados.

A möñe'ëngué shupe i mombe'úvo.

I ñe'ëngué A mombe'u shupe.
Referir las palabras de otro a otro.

A mombe'u ai gui jèecóepývo.

Querellarse.

Teïngatú ñöte she renöi Pa'i rovake she mombe'úaìvo.

Acusar falsamente. Me acusó falsamente al Padre.

Japu o mboja teï she ri pa'i rovake.

Me levantó falso testimonio ante el Padre.

O ñe'ë tate shéve she recóranguémombe'úvo.

Me aconsejó mal.

A ñe mombe'u she angaipapagué rehe Pa'ìavareupé.

Confesarse.

A ñe mombe'u teï.

Dice el Indio cuando el Padre, o no lo absuelve, o no le da tablilla para comulgar.

A ñe mombe'u a'u.

Me confesé fingidamente.

A ñe mombe'u poshy.

Me confesé mal.

Ha'e nde ñe mombe'u poshy rirë, E re tupärá ave panga?

Y comulgaste después de haberte confesado mal?

E re javy ete nde recorangué, ha'e E re moyrönguasú ete Ñande Jára, nde ñe mombe'u poshy rirë jepe E re tuparäramo.

Erraste muchísimo y muchísimo enojaste a Dios en comulgar después de haberte confesado mal.

Äng Tupä möñyröhaguä rehe, ha'e nde ñëmombe'úcatuhaguä rehe, na nde rembìcoacucuéra ñö ruguái E re mbòjecuaáne, Pa'iupé nde remïmombe'ucuéra opacatu jepe E re mbo jecuaa raco ne acóipe ni'ä ndo cañÿi angaipa amö nde ängagui & compañía.


Ängramo ñöte panga E re ñe mombe'u hese ra'e?

Es ahora la primera vez que te confiesas de él?


Tupä Kuchuvi Veve :


Guetarä yvâra je echa vai o guèróñëmombe'u Ñe'ëy Rùvetépy.

Divulgó al Padre de la Palabra-alma la angustia de su compueblano, rezó por un compueblano que estaba desahuciado.

Ró ñe mombe'u.

Divulgar, hablar acerca de.


Guasch :


Mombe'uhá.

Testigo, narrador, historiador.

A mombe'ucá.

Enviar para comunicar.

O mombe'ucá ndéve, pende aty va'erähá, pende atyhaguä co ca'aru.

Me envía para comunicarte que esta tarde os habéis de reunir.

Mombe'upyrä.

Memorable, digno de contarse, de historiarse.

Mombe'upyré.

Lo contado, referido; historia, historiado.

Ñëmombe'u.

Indicación, señal, letra, signo, cifra.

Mbohapy ñëmombe'u.

Tres letras.

A ñe mombe'u.

Declararse, abrir su pecho, su interior, confesarse.


Ortiz Mayans :


Mombe'upý.

Cuento; relato; narración. Confesión; declaración; noticia.

Mombe'u jevy.

Contar otra vez. Repetir.

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.