martes, 7 de agosto de 2012

tuvy. r. 1 ("polvoreda")

Polvo, ceniza, y ceniciento, y blanco.- Restivo dice "polvoreda", el polvo que se pega a las cosas. Tupä Kuchuvi Veve dice de color ceniciento, desteñido. El doctor Carlos Gatti Battilana dice que tuvy es una forma arcaica. (tuvy. r. 1 pertenece a la vigencia peculiar anotada en la entrada yvapa'a.)

I tuvy ete she coty.
Está lleno de polvo mi aposento.

Ndi tuvýri.
No tiene polvo.

I tuvy.
O tuvy.

Tuvyräma memë ne ñande.
Todos nos hemos de volver en polvo.

Tembi'u i tuvy.
Está deshecha la comida de cocida.

I tuvy ai memë yvy remïme'ëngá ñandéve.
Todo es polvo lo que nos dá el mundo.

Yvyra tuvy.
Palo carcomido, o carcoma de palo.

I tuvy catu yvyra.
Está el palo comido de broma.

E rú yvyra i tuvy catu va'e To jepota te tata.
Trae palos secos para que emprenda el fuego.

Ao tuvy.
Ropa cenicienta, desecha, rota.

Nòimëi i pytuvyré ri amö.
No ha quedado cosa.

I pytuvyré ri amö jepe ndi póri she ñe moyrö.
No me ha quedado rastro de enojo.
[pytuvy tiene su propia entrada]

A ñëmönduvý.
Llenarse de polvo.

A ñe mbo tuvy.
Idem. Y volverse en polvo.

She pytuvy gui tecóvo.
Ando lleno de polvo.

O ñe mbo tuvy va'eräma memë ñande.
I tuvýramo òicó va'eräma ñande.
Hemonos de volver en polvo.

A i tuvyrô.
Sacudir el polvo.
[tuvyrô tiene su propia entrada]

I tuvyrôcáva.
Plumero, y escobilla.

A i pytuvyrô pá hèrahávo.
Llevarlo todo, barrerlo.


Tupä Kuchuvi Veve :

I tuvy che ao.
Mi ropa se ha desteñido, se ha vuelto del color ceniciento.

Pycu'i i tuvy.
La tórtola es de color ceniciento.

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.